Πρόβλημα νοοτροπίας

Με όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες στη χώρα μας, αναδεικνύεται ανάγλυφα ένα πρόβλημα που έχουμε στη νοοτροπία μας: Δεν έχουμε αφομοιώσει τη σημασία που έχουν οι νόμοι για την εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας.

Μπορεί να υπάρχει ιστορική εξήγηση για αυτό. Άλλωστε, την σχετική σκέψη των Αρχαίων Ελλήνων Φιλοσόφων, διέκοψε η Αυτοκρατορία των Ρωμαίων, που μετεξελίχθηκε σε Βυζαντινή Θεοκρατία, την οποία διαδέχθηκε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Χάσαμε αιώνες γόνιμου προβληματισμού. Όταν η Δύση έκανε Αναγεννήσεις, Μεταρρυθμίσεις, Διαφωτισμούς, Βιομηχανικές Επαναστάσεις, και γεννούσε τις μοντέρνες Δημοκρατίες, οι Έλληνες ήταν υπόδουλοι, αμόρφωτοι και ζούσαν ουσιαστικά στον μεσαίωνα.

Χωρίς να έχουν ωριμάσει μέσα μας οι θεσμοί, επιχειρήσαμε το 1821 να ξαναπάρουμε τις τύχες στα χέρια μας και να ιδρύσουμε ένα μοντέρνο κράτος. Όμως από την αρχή ο εκμοντερνισμός ανακόπηκε, και καταλήξαμε σε ένα κράτος που προσπαθούσε να μιμηθεί τα δυτικά κράτη χωρίς να έχει το απαραίτητο υπόβαθρο.

Στις μέρες μας αυτό εκδηλώνεται με την επιδεικτική αδιαφορία για το κράτος των νόμων που επιδεικνύουν διάφορες ομάδες πολιτών. Το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν αναγνωρίζει το Σύνταγμα και θεωρεί δικαίωμά του να κλείνει όποιο δημόσιο κτήριο γουστάρει. Ο ΣΥΡΙΖΑ αμφισβητεί τη νομιμότητα της κυβερνήσεως και ζητά από τους πολίτες να δείξουν ανυπακοή στην νομοθεσία. Άτομα από διάφορες κοινωνικές ομάδες κλείνουν τους δρόμους, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια. Διαδηλωτές απειλούν να εισβάλουν στο Κοινοβούλιο. Νέα παιδιά βάζουν φωτιές σε τράπεζες και σπάνε αυτοκίνητα. Ευυπόληπτοι πολίτες φοροδιαφεύγουν και χτίζουν αυθαίρετα.

Αυτό που ενώνει όλους αυτούς τους ανθρώπους είναι η αντίληψη πως οι νόμοι του κράτους έρχονται κάτω από την καλή τους θέληση, την ιδεολογία τους, το προσωπικό τους συμφέρον, το παράπονό τους ή το όραμά τους για το μέλλον. Αγνοούν πως το κράτος των νόμων είναι κατάκτηση που πήρε στην ανθρωπότητα αιώνες για να επιτευχθεί. Πως πρόκειται για ουσιαστικό στοιχείο για μα κοινωνία δικαίου. Πως έξω από το κράτος των νόμων βρίσκεται η αυθαιρεσία και πως αυτή δεν εξαρτάται από τις προθέσεις αυτών που αυθαιρετούν.

Πέρα από τη μάχη στο επίπεδο της οικονομίας, δίνεται και μια άλλη μάχη στην Ελλάδα. Μια μάχη που θα καθορίσει αν η Ελλάδα θα μπορέσει να ξεπεράσει τα προβλήματα που της κληροδότησε το παρελθόν και να αναδειχτεί στην πρωτοπορία του νέου αιώνα. Αυτή η μάχη έχει να κάνει με τη στάση καθενός από εμάς απέναντι στους νόμους. Και είναι μια δύσκολη μάχη. Γιατί πρέπει να αφομοιώσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα έννοιες και αντιλήψεις που χρειάστηκαν αιώνες για να δημιουργηθούν και να επικρατήσουν στη Δύση. Εμείς όμως δεν έχουμε αυτή την πολυτέλεια. Ο χρόνος τρέχει. Και οι εξελίξεις δε μας περιμένουν.