Δευτέρα 31 Οκτωβρίου 2011

Εθνικό ζήτημα

Κατά τη γνώμη μου, το δημοψήφισμα έρχεται να αντιμετωπίσει ένα εθνικό και όχι απλά ένα πολιτικό ή, ακόμα χειρότερα, ένα κομματικό πρόβλημα. Η κοινωνία είναι υπό διάλυση και η δημοκρατία βάλλεται πανταχόθεν. Τώρα είναι η ώρα να ενωθούμε και να περισώσουμε τη δημοκρατία μας.

Και ένα υστερόγραφο. Φωνάζουν στην τηλεόραση πολιτικοί της αντιπολίτευσης και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι κινδυνεύει η Ελλάδα άμα ψηφίσει ΟΧΙ ο κόσμος στο δημοψήφισμα για τη δανειακή σύμβαση. Και όμως, αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι θα ψήφιζαν ΟΧΙ στη Βουλή για την ίδια σύμβαση. Θεέ μου, τι κατάντια!

Απαντήσεις σε σοβαρούς ανθρώπους

Δεν έχω ούτε τον χρόνο, ούτε την όρεξη, γι' αυτό τα σχόλιά μου θα είναι σύντομα.

Μίμης Ανδρουλάκης: Καλείς, Μίμη, τον Πρωθυπουργό σε πρωτοβουλίες για σχηματισμό κυβέρνησης συναγερμού και εθνική ενότητας, όμως: α) Ο Σαμαράς λέει ΟΧΙ σε οποιαδήποτε συμφωνία ενώ ο Παπανδρέου προσπαθεί, β) μεγάλο μέρος του λαού αποκλείεται να συστρατευτεί για τη μείωση των εισοδημάτων του.

Η εθνική ενότητα μπορεί να υπάρξει σε καιρούς παχιών αγελάδων. Στην Ελλάδα της λιτότητας είναι αδύνατον η οποιαδήποτε κυβέρνηση να πείσει τον λαό και να τον ενώσει. Εσύ συνεχίζεις και μιλάς σαν να ήταν στο χέρι του Παπανδρέου, ή του οποιουδήποτε άλλου πρωθυπουργίσιμου (κατά το papabili) ενώ οι Έλληνες δεν ενώνονται με κανέναν κυβερνήτη επειδή ακριβώς δε θέλουν να περιοριστούν τα ελλείμματα.

Στέφανος Μάνος: Η απάντησή σου στο να σηκώσουμε όλοι οι Έλληνες συλλογικά τα βάρη της μείωσης του ελλείμματος, σε αυτό δηλαδή που κάνει η κυβέρνηση, όπως το κάνει, είναι να απολυθούν εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι. Δηλαδή, για να μην περιοριστούν οι πόροι όλων μας, να μείνουν τόσοι άνθρωποι άποροι. Διότι ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα νοσεί βαθιά και δεν είναι παραγωγικός. Συγγνώμη, Στέφανε, αλλά η πολιτική της κυβέρνησης είναι δικαιότερη από την πρότασή σου.

Ανδρεας Ανδριανόπουλος: Συνονόματε, λες πως από το 80 τα έλεγες εσύ. Όμως δε χρεοκοπήσαμε το 80. Ούτε το 90. Ούτε το 2000. Είσαι κολλημένος με τις πολιτικές επιλογές που έκανες στα νιάτα σου. Χρεοκοπήσαμε επειδή το κόμμα του οποίου υπήρξες ιδρυτικό μέλος προχώρησε συνειδητά σε πλήρη δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Και επειδή έσκασε η παγκόσμια κρίση χρέους. Αν είχαμε τα ελλείμματα του 2000, τώρα δε θα είχαμε πρόβλημα.

Λες πως το 80, εκτός από οικονομικά, μας κατέστρεψε και ηθικά. Και πέφτεις στην παγίδα όλων όσων ονειρεύονται μια χρυσή εποχή στο παρελθόν. Πότε ήταν οι Έλληνες ηθικοί και αμόλυντοι; Όταν είχαμε χούντα και φοβόσουν μη σε καταδώσει ο διπλανός σου; Όταν είχαμε εμφύλιο και ο ένας πολεμούσε τον άλλο; Όταν ήθελες πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων για να βρεις μια δουλειά; Στη χώρα πριν τη μεταπολίτευση κάθε άλλο παρά η ηθική βασίλευε. Φιλική συμβουλή: Δες τα Μεσάνυχτα στο Παρίσι. Ή διάβασε κείμενα από το 1900 που λένε τι ανηθικότητα επικρατούσε τότε και τι ηθικά που ήταν στα 1800, μετά κείμενα του 1800 που γκρινιάζουν για την ανηθικότητα της εποχής και εκθειάζουν τα 1700, μετά κείμενα του 1700 που λένε τι καλοί που ήταν οι άνθρωποι στον Μεσαίωνα...

Έφτασες, για να διατηρήσεις την ιδεολογική σου συνέπεια, να πεις πως η Αμερική δεν είναι... οικονομία της αγοράς. Επιμένοντας σε μονοδιάστατες αναγνώσεις της οικονομικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών. Ξεκόλλα!

Τάκης Μίχας: Μας έκανες την Παπαρήγα... Ανδρέα Παπανδρέου με τη θεωρία συνωμοσίας που διατύπωσες. Λες ότι δεν κάνει αυτό που πρέπει η κυβέρνηση. Αλλά δε λες γιατί πέφτουν τα ελλείμματα. Αναφέρεσαι σε ιδιωτικοποιήσεις (χωρίς μια ιδέα για τα ποσά για τα οποία μιλάμε) και διαρθρωτικές αλλαγές (γενικά και αόριστα), αλλά δε λες τίποτα για τον άθλο που επιτέλεσε η κυβέρνηση, για τις "λοιπές δαπάνες" που έπεσαν κατακόρυφα και για την δημοσιονομική αντιστροφή αυτού που συνέβη στη δεύτερη κυρίως διακυβέρνηση Καραμανλή.

Όταν νούμερο ένα στόχος τέθηκε η μείωση των ελλειμμάτων, και τέθηκε, καλώς ή κακώς, από τα πράγματα, και για αυτό είναι αδιάφορο να το κουβεντιάζουμε, και ο στόχος αυτός πετυχαίνεται, περιμένω κάτι περισσότερο από το να μιλάς για πελατειακή νοοτροπία της κυβέρνησης. Το μόνο που δεν έκανε ο Παπανδρέου είναι να προχωρήσει σε εκατοντάδες χιλιάδες απολύσεις (βλ. παραπάνω). Κατά τα άλλα, γονάτισε τους υψηλόμισθους δημοσίους υπαλλήλους και μοίρασε τα βάρη όσο δικαιότερα μπορούσε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Νισάφι πια!

Σάββατο 29 Οκτωβρίου 2011

Πότε θα ξαναβγούμε στις αγορές;

Το ερώτημα που θέτουν πολλοί είναι αν με τη συμφωνία για μείωση του χρέους κατά 50% του ΑΕΠ θα μπορέσουμε να βγούμε ξανά στις αγορές. Εγώ ρωτάω αυτούς που αναρωτιούνται για αυτό το πράγμα, αν ήταν σίγουρο πως θα βγαίναμε στις αγορές μετά τη συμφωνία του Ιουλίου, ή αν και πότε θα ξαναβγαίναμε στις αγορές πριν τη συμφωνία του Ιούλη.

Κανένας δεν ξέρει πώς θα αντιδράσουν οι αγορές σε μερικά χρόνια, με ή χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους. Αυτή τη στιγμή κάνουμε ό,τι μπορούμε με τα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας. Το μέλλον είναι άδηλο, οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να κάνουμε το χρέους διαχειρίσιμο και να κόψουμε τα ελλείμματα ώστε να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα και να πάψουμε να εξαρτιόμαστε από τις αγορές είτε φανούν στο μέλλον πρόθυμες να μας ξαναδανείσουν, είτε δείξουν σκεπτικισμό.

Τα καταφέραμε;

Πολλοί έχουν παραμυθιαστεί από τα χρόνια της ευημερίας που έζησε ο Δυτικός Κόσμος, και μαζί με αυτόν και η Ελλάδα, τις τελευταίες δεκαετίες, όπου κάθε χρονιά ήταν καλύτερη από την προηγούμενη και θεωρούν δεδομένη τη βελτίωση. Αν όμως όλοι αυτοί είχαν ιστορική μνήμη, αν γνώριζαν σε βάθος την ιστορία αλλά και τον τρόπο λειτουργίας της πολιτικής και της οικονομία, θα ήξεραν πως τίποτα στη ζωή δεν είναι δεδομένο.

Δεν υπάρχει καμία ιστορική νομοτέλεια που να υπαγορεύει πως οι Έλληνες θα έχουν λεφτά για καφετέριες, ταβέρνες, μπουζούκια και διακοπές σε νησιά και εξωτερικό, δεν υπάρχει κανένας Θεός της Ελλάδας που θα διασφαλίζει την ομαλή χρηματοδότηση του κράτους και των αναγκών της κοινωνίας, ενώ υπάρχει ένα αβέβαιο εξωτερικό περιβάλλον και μια απρόβλεπτη φύση που μπορεί να φέρει καταστροφές ανά πάσα στιγμή.

Κάνω αυτή την εισαγωγή γιατί δυστυχώς τα αυτονόητα δεν έχουν εμπεδωθεί από πολλούς ακόμα και τώρα που συλλογικές ψευδαισθήσεις διαψεύστηκαν άγρια από την πραγματικότητα.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε είναι θετική για τη χώρα, αλλά κανένας δε μας υπογράφει πως τα πράγματα θα πάνε τελικά καλά για εμάς. Η συμφωνία πρέπει καταρχάς να επικυρωθεί από όλα τα κοινοβούλια (συμπεριλαμβανομένου και του Ελληνικού) και να γίνει δεκτή από τις τράπεζες. Πρέπει στη χώρα να υπάρχει κυβέρνηση ισχυρή που θα εφαρμόσει τη συμφωνία και θα φέρει πρωτογενή πλεονάσματα. Πρέπει να βοηθήσουμε στη σταθεροποίηση μιας ρημαγμένης δημοκρατίας και στην ανασυγκρότηση μιας εσωστρεφούς και φοροδιαφεύγουσας οικονομίας ώστε να μπορέσουμε να σταθούμε στα πόδια μας ξανά. Επίσης πρέπει να μη γίνει κανένας μεγάλος σεισμός, να μην αναλάβει την εξουσία ο στρατός, να μην κηρύξει πόλεμο η Τουρκία, να μην, να μην, να μην...

Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Οι τεράστιες επιτυχίες στο εξωτερικό δεν αρκούν. Όσο πιο γρήγορα το συνειδητοποιήσουμε αυτό, τόσο πιο πιθανή θα είναι η ανάκαμψή μας.

Πέμπτη 27 Οκτωβρίου 2011

Τα καταφέραμε!


Συγχαρητήρια στην Ελληνική Κυβέρνηση και όλη την Διαπραγματευτική Ομάδα που επωμίστηκε το δύσκολο έργο των διαπραγματεύσεων και το έφερε εις πέρας με τέτοιο θετικό τρόπο.

Ευχαριστώ στην Ευρωζώνη που στήριξε την Ελλάδα και έδειξε εμπράκτως την αλληλεγγύη που η Ένωση επιβάλλει.

Και μια ευχή: Μακάρι να αναρρώσει γρήγορα ο Γιώργος Γλυνός. Του είμαστε ευγνώμονες για τη σκληρή δουλειά του. Έβαλε την προσωπική του υγεία κάτω από το εθνικό συμφέρον.

Η Δήλωση των Τριών


Θα έχετε ακούσει για το κείμενο που δημοσίευσαν τρεις Υπουργοί της Κυβέρνησης στα websites τους σχετικά με την ανάγκη εκσυγχρονισμού του ελληνικού κράτους. Προσυπογράφω το κείμενο. Συμφωνώ με την ουσία αυτών που λέει. Πιστεύω στον εκδυτικισμό της Ελλάδος.

Δεν μπορώ όμως παρά να σημειώσω ορισμένα πράγματα.

Πρώτον, ο Λοβέρδος που υπογράφει το κείμενο μαζί με τους άλλους δύο, δεν είναι εκείνος που ήθελε να κάνει πίσω στην απαγόρευση του καπνίσματος και θα έκανε αν δεν έβαζε βέτο ο Παπανδρέου; Δεν είναι αυτός που ενώ μπορούσε να αναγκάσει τους ιατρούς στο ΕΣΥ να γράφουν μόνο την θεραπευτική ουσία και όχι το φαρμακευτικό σκεύασμα, συμβάλλοντας σε έναν μεγάλο βαθμό (αλλά όχι ολοκληρωτικά) στην κατάργηση της επιρροής των φαρμακευτικών εταιριών στον χώρο των Νοσοκομείων, έκανε πίσω; Δεν είναι αυτός που δεν τόλμησε να αγγίξει το περιθώριο κέρδους των φαρμακοποιών και να ανοίξει πραγματικά το επάγγελμα στον ελεύθερο ανταγωνισμό; Πώς συμβιβάζονται αυτά με τον εκσυγχρονισμό που ευαγγελίζεται το κείμενο που υπογράφει;

Δεύτερον, η Διαμαντοπούλου, ως Υπουργός Παιδείας, δεν είναι η καθ' ύλην αρμόδια να συντονίσει μια πολιτισμική μεταρρύθμιση ώστε να εναρμονιστούμε με τον υπόλοιπο Δυτικό Κόσμο όσον αφορά τα προγράμματα σπουδών; Σε μια εποχή που ο αρχηγός της συντηρητικής παράταξης απειλεί τη χώρα με οπισθοδρόμηση προβάλλοντας τις εθνικιστικές του ιδεοληψίες στο πρόγραμμα σπουδών των σχολείων και επιθυμώντας ένα υπερσυντηρητικό ίδρυμα (και πολλές φορές φιλοχουντικό) να λογοκρίνει τα εγκύκλια προγράμματα, είναι δυνατόν μια Υπουργός Παιδείας που θέλει να παρουσιάζεται ως εκσυγχρονίστρια να μην ανατρέπει τους συσχετισμούς στο επίπεδο της νοοτροπίας και της εκπαίδευσης μέσα από τον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών;

Πώς να πιστέψω πως εννοούν οι άνθρωποι αυτοί αυτά που υπογράφουν, όταν τα έργα τους λένε άλλα;

Υ.Γ. Για τον Ραγκούση, όπως παρατηρήσατε, δεν έχω να γράψω κάτι

Υ.Γ. 2 Δε θέλω να μηδενίζω τη δουλειά που έχει γίνει. Για παράδειγμα, τόσο ο Εύδοξος και το ηλεκτρονικό πάσο, όσο και ο νόμος για τα ΑΕΙ, αποτελούν τομές που βοηθούν στι σύγκλιση της χώρας με τα υπόλοιπα κράτη της Δυτική Ευρώπης. Το ίδιο ισχύει και με τις εξετάσεις για την ιατρική ειδικότητα, αν τελικά ψηφιστεί όπως λέγεται μέσα στον μήνα, αλλά και τις αλλαγές στο ΕΣΥ και το ασφαλιστικό. Οι εν λόγω υπουργοί έχουν δώσει δείγματα εκσυγχρονιστικής γραφής.

Ωστόσο, ο εκσυγχρονισμός είναι βαθύτερη πολιτική φιλοσοφία και στάση ζωής και πρέπει να υπηρετείται με όλες τις αποφάσεις ενός Υπουργού. Περιμένω και άλλα έργα για να πειστώ για τον εκσυγχρονιστικό χαρακτήρα τους. Και, προς Θεού, όχι πισωγυρίσματα στην Ελλάδα των πελατειακών παραχωρήσεων και των μικροκομματικών συμφερόντων!

Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2011

Η σημαντικότερη δήλωση της εβδομάδας

Η ατμόσφαιρα δεν είναι καλή και θυμίζει τη δεκαετία του 1930. Ερπων εθνικισμός, επιθετικός λαϊκισμός, φόβος για την παγκοσμιοποίηση, όλα αυτά θέτουν εν αμφιβόλω το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ζακ Ντελόρ


Δεν έχω χρόνο ούτε αντοχές να το αναλύσω. Αλλά θεωρώ και εγώ πως η κατάσταση είναι ρευστή και μπορεί να κινηθεί προς την ξενοφοβία και τον εθνικισμό και να υπονομεύσει, ακόμα και να καταργήσει, τις επιτυχίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας των τελευταίων δεκαετιών. Λυπάμαι και φρίττω...

Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2011

Μα δε με καταλαβαίνεις;

Ακούω την εξής σκέψη: Έχουν πέσει τα εισοδήματά μας σε έναν βαθμό που είναι οδυνηρός για μας. Γιατί υποστηρίζεις την κυβέρνηση; Δε μας καταλαβαίνεις;

Προφανώς και "σας" καταλαβαίνω. Και ενσυναίσθηση έχω, και στην ίδια μοίρα είμαι και εγώ από την άποψη των περικοπών και των φόρων. Όμως η σκέψη αυτή δεν παύει να βασίζεται στο συναίσθημα. Όσο και να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον, όσο και να λυπηθούμε για την πτώση των εισοδημάτων μας, όσο και να μελαγχολήσουμε, η πραγματικότητα συνεχίζει να μας κοιτάζει κατάματα. Λεφτά δεν υπάρχουν, οι αγορές δε μας δανείζουν άλλο, συνεχίζουμε να ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας, πρέπει να περικόψουμε τα ελλείμματά μας.

Το συναίσθημα είναι καλό αλλά δε θα δώσει λύση στο ζήτημα της χρηματοδότησης. Όσο και να συμφωνήσω πως βιώνουμε αυτή τη στιγμή κάτι κακό, η συμφωνία μου αυτή δεν πρόκειται να δημιουργήσει χρήματα εκ του μηδενός, το έλλειμμα θα συνεχίσει να υπάρχει και θα πρέπει να εξαφανιστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Πολλοί συμπολίτες μου εθισμένοι σε μια κατά βάση συναισθηματική, και γι' αυτόν τον λόγο απλοϊκή, σκέψη, τσαντίζονται με τις περικοπές, αποδίδουν ευθύνες σε αυτούς που τις νομοθετούν και προτείνουν σαν λύση την αλλαγή, την ποινική δίωξη ή το... παλούκωμα των νομοθετών. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν. Αν η ροή της ιστορίας τρέχει προς αυτήν την κατεύθυνση, αν οδεύουμε προς μια Οκτωβριανή επανάσταση ή προς μια άνοδο των φασιστών στην εξουσία, ή προς οτιδήποτε, εγώ δεν μπορώ να το σταματήσω. Αν αυτά θέλει η πλειοψηφία, με γεια της με χαρά της. Αυτό όμως που πρέπει να καταλάβουν όλοι είναι πως η πραγματικότητα θα συνεχίσει να είναι η ίδια. Τα ελλείμματα δε θα εξαφανιστούν μαγικά, ούτε θα βρεθεί χρηματοδότηση από τον ουρανό. Για αυτό το ζήτημα έχουν λύση οι πάσης φύσεως "αγανακτισμένοι";

Το κακό είναι ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή διατυπωμένη λύση, πέρα από γενικολογίες του τύπου "να πληρώσουν οι πλούσιοι", ή "να μπουν φυλακή οι κλέφτες". Αυτές οι επιθυμίες δείχνουν πόσο ανώριμοι δημοκρατικά είμαστε σαν κοινωνία. Η δημοκρατική διαδικασία δεν είναι αποδεκτή στην ουσία της από μεγάλη μερίδα του ελληνικού λαού και αυτό είναι επικίνδυνο. Αλλά ας το αφήσω αυτό στην άκρη· δε στοχεύω να γίνω αναμορφωτής της συνείδησης του λαού. Επανέρχομαι στην πραγματικότητα και θα συνεχίσω να επαναφέρω το θέμα εκεί κάθε φορά που θα αλλάζει η συζήτηση και θα μπαίνει σε συναισθηματική βάση.

Στηρίζω την κυβέρνηση γιατί δίνει λύσεις. Επώδυνες μεν, αλλά λύσεις που βοηθάνε στο να κρατήσουμε όσο γίνεται από το βιωτικό μας επίπεδο και να συνεχίζει η χρηματοδότηση του ελληνικού κράτους. Μέχρι τώρα το κράτος χρηματοδοτήθηκε. Από το Μνημόνιο, ναι, αλλά χρηματοδοτήθηκε. Με θυσίες ναι, αλλά βρέθηκαν τα λεφτά. Με έναν πρωτόγνωρο μηχανισμό στήριξης που δεν προβλεπόταν από πουθενά και ήταν ενάντιος στις συμφωνίες που είχαν γίνει. Αυτό για μένα ήταν επιτυχία. Ακόμα και αν αύριο καταρρεύσουν τα πάντα, κερδίσαμε δυο χρόνια σχετικής ευημερίας. Και είμαι ευγνώμων για αυτά τα χρόνια.

Δε νομίζω πως πολλοί έχουν αντιληφθεί τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος. Αλλά πώς να τις αντιληφθούνε, όταν για χρόνια εθιστήκαμε να ακούμε για "μισθούς πείνας", για "κοινωνικές αδικίες", για "παράνομους νόμους", όταν είχαμε πειστεί πως το κράτος υπάρχει για να δίνει χρήματα και πως κάθε κοινωνική ομάδα που αντιδρά έχει δίκιο το οποίο έχει ισχύ νόμου; Πώς να καταλάβει αυτός που δε δέχεται τη νομιμότητα μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης ότι η απειλή που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η βαλκανοποίηση, η απώλεια της έννομης τάξης με την ανάδειξη όχι του ΠΑΜΕ αλλά σπειρών από σκληρούς ποινικούς, ο απόλυτος, και όχι ο σχετικός, οικονομικός μαρασμός, το πισωγύρισμα σε δεκαετίες απόλυτης φτώχειας, όταν η περιρρέουσα ατμόσφαιρα ευνοεί την επιπολαιότητα και τον συναισθηματισμό;

Εγώ καταλαβαίνω τον πόνο των συμπολιτών μου και αποδέχομαι πως κάποιοι μπορεί να παραγνωρίζουν τον δικό μου πόνο επειδή τσαντίζονται με αυτά που λέω. Ποιος καταλαβαίνει όμως ότι το να θέτεις τη συζήτηση για το μέλλον της χώρας σε συναισθηματική βάση είναι επιπολαιότητα που θα την πληρώσουμε πολύ σοβαρά; Ποιος έχει την ιστορική μνήμη για να ξέρει πως ο Θεός των Ελλήνων δεν τους έσωσε ποτέ από την Καταστροφή, και πως όσες φορές προκόψαμε το κάναμε επειδή εργαστήκαμε μεθοδικά και βάλαμε τη λογική να πρυτανεύσει; Ποιος με καταλαβαίνει και μένα;

Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2011

Ψυχραιμία!

Είπα πριν πως ο Βενιζέλος έχει χάσει την ψυχραιμία του. Μεταξύ ενός Παπανδρέου που κάνει βαρυσήμαντες δηλώσεις όταν θεσμικά απαιτείται αλλά δεν καταφέρνει να ενώσει τους Έλληνες και ενός Βενιζέλου που κάνει επίσης βαρυσήμαντες ανακοινώσεις έχοντας όμως χάσει την ψυχραιμία του, δεν μπορούμε να βρούμε μια μέση λύση; Το σκεφτόμουν και επί Σημίτη: ο Πρωθυπουργός πρέπει σε κρίσιμες στιγμές να απευθύνεται στο Έθνος και να εξομολογείται εκ βαθέων, να ανοίγει την καρδιά του και να αγγίζει συναισθηματικά και λογικά τους Έλληνες, δείχνοντάς τους τι έχει μέσα του. Ίσως και να αυταπατώμαι και να φαντάζομαι τους Έλληνες καλύτερους από ό,τι είναι, να νομίζω δηλαδή πως θα ανταποκριθούν αν ο Πρωθυπουργός με ειλικρίνεια τους εξηγήσει την κατάσταση και τις σκέψεις του, αλλά προσωπικά δε θα περιοριζόμουν στις θεσμικές ανάγκες δημόσιας παρουσίας μου, αλλά θα άνοιγα την καρδιά μου ώστε να πείσω τον κόσμο να με ακολουθήσει στις κρίσιμες αλλαγές που θα επεδίωκα.

Αυτό που καταλόγιζα στον Σημίτη το καταλογίζω και στον Παπανδρέου. Η επικοινωνία που έχει με τον κόσμο δεν αρκεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει και κάτι που θα αρκούσε αν γινότανε. Αλλά το πράγμα με τον Βενιζέλο ξεφεύγει απ' αλλού. Όπως είδαμε και στις εσωκομματικές εκλογές, ο Βενιζέλος χάνει πολύ εύκολα την ψυχραιμία του. Θυμώνει και λέει πράγματα που δεν είναι σωστό να ειπωθούν, είτε αυτά είναι τα αλαζονικά "ως μελλοντικός αρχηγός της παράταξης τον συγχωρώ" είτε αυτά τα τελευταία που είπε σήμερα στους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, να ρίξουν δηλαδή την κυβέρνηση αν την θεωρούν αναποτελεσματική και έχουσα απολέσει το ηθικό της έρεισμα για τις αλλαγές που επιφέρει.

Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ είναι αυτοί που με την ψήφο τους έχουν στηρίξει τη χώρα στην κρίσιμη για το Γένος αυτή περίοδο. Είναι ντροπή να τους τη λες και από πάνω όπως κάνει ο Βενιζέλος. Ξέρω πόσο δύσκολο είναι το έργο του Υπουργού Οικονομικών. Το λέω από τότε που ήταν Υπουργός ο Παπακωνσταντίνου. Καταλαβαίνω πως όταν δεν έχεις εναλλακτικές, όταν είσαι κολλημένος στον τοίχο, οι κριτικές απ' έξω σε κάνουν να χάνεις την ψυχραιμία σου. Αλλά η δουλειά του Υπουργού των Οικονομικών είναι να διατηρεί την ψυχραιμία του και να προσπαθεί να πείσει και να ενώσει, όχι να βάζει εκβιαστικά διλήμματα. Αυτά έχουν ήδη μπει από την Ιστορία και οι βουλευτές τα γνωρίζουν. Το να σπρώχνει και άλλο το μαχαίρι μέσα στην πληγή μόνο αυτοκαταστροφικό μπορεί να θεωρηθεί.

Για τους υψηλόμισθους δημοσίους υπαλλήλους

Όσο περνάνε τα χρόνια, γίνομαι όλο και πιο μαλακός. Αυτές τις μέρες σκέφτομαι τις περικοπές που γίνονται σε δημοσίους υπαλλήλους που έπαιρναν υψηλότερες αμοιβές από τους υπόλοιπους. Οι άνθρωποι αυτοί ήξεραν πως είχαν έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, με συγκεκριμένες αμοιβές, είχαν κάνει ανοίγματα με βάση τις αποδοχές τους και είχαν φτιάξει τη ζωή τους με έναν τρόπο. Τώρα βλέπουν τη ζωή τους να ανατρέπεται ριζικά, γιατί αυτοί υφίστανται τις μεγαλύτερες και δραστικότερες περικοπές από όλους, με αποτέλεσμα να τινάσσεται στον αέρα ο οικογενειακός τους προγραμματισμός.

Ή, για να το πω πιο απλά, τι θα γίνει με τα δάνεια; Τι θα γίνει με τα παιδιά που ήδη σπουδάζουν στην επαρχία; Είναι άλλωστε κοινή γνώση πως οι δημόσιοι υπάλληλοι χρησιμοποίησαν τα χρήματά τους για να φτιάξουν σπίτια και να προσφέρουν στις οικογένειές τους. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, στην Ελλάδα έχουμε μανία με την ιδιοκτησία κατοικίας και με το να προσφέρουμε μόρφωση, σπίτια και αμάξια στα παιδιά μας, με αποτέλεσμα η ραγδαία μείωση του βιοτικού επιπέδου να έχει σημαντικές επιπτώσεις στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Όλα αυτά έπρεπε να τα σκεφτεί ο Βενιζέλος, ο οποίος δείχνει να έχει χάσει την ψυχραιμία του. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά άσχημη. Αυτό το ξέραμε και με τον Παπακωνσταντίνου. Αλλά αυτός δεν είναι λόγος να χάνει ο Υπουργός Οικονομικών την ψυχραιμία του και να τα βάζει με τη μονιμότητα στο δημόσιο και τις αποδοχές των υπαλλήλων του υπουργείου του. Στο ενιαίο μισθολόγιο θα έπρεπε να γίνει ειδική μέριμνα ώστε η μείωση του εισοδήματος να γίνει σταδιακά και να επιμεριστεί σε όλα τα στρώματα του δημόσιου τομέα, αντί να κατακρεουργούνται (μιλώντας πάντα ποσοστιαία) συγκεκριμένες μερίδες υψηλόμισθων δημοσίων υπαλλήλων.

Το να απευθύνεσαι στην κοινωνία και να στρέφεις ένα μεγάλο κομμάτι της απέναντι σε συγκεκριμένη μισθολογική ομάδα δε συμβάλει στην αίσθηση εθνικής ενότητας που πρέπει να έχουμε σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.

Τι δικαιοσύνη έχουμε...



Η σημερινή αποφυλάκιση των μελών του Επαναστατικού Αγώνα με τσαντίζει τρομερά. Οι δικαστικές αρχές της χώρας, στο ανώτατο επίπεδο, έχουν επανειλημμένα αποδειχθεί επικίνδυνες για τον τόπο.

Θυμηθείτε τι γίνεται τα τελευταία χρόνια. Επιχειρηματίες που διαπλέκονται με τη Δεξιά το σκάνε στο εξωτερικό. Σκάνδαλα που σχετίζονται με δεξιούς πολιτικούς κουκουλώνονται. Γίνονται πολιτικές παρεμβάσεις εναντίον των Σοσιαλδημοκρατών. Οι πρωταίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής αθωώνονται. Νονοί του αθλητισμοί αφήνονται ελεύθεροι να το σκάσουν. Τρομοκράτες αποφυλακίζονται.

Μερικοί τύποι δεν είναι απλά ανεπαρκείς ή κακοήθεις. Είναι και επικίνδυνοι.

Οι ευθύνες του κυρίου Λούλη


Βγάζει, λένε, βιβλίο ο Γιάννης Λούλης. Στο οποίο, άκουσον άκουσον, παρομοιάζει τον Καραμανλή με τον Σημίτη. Οι μεταρρυθμίσεις που έκανε ο Σημίτης, τα έργα που έκανε, θέλουν εκατοντάδες σελίδες για να καταγραφούν. Ο Καραμανλής, από την άλλη πλευρά, άφησε μια λευκή σελίδα στην ελληνική ιστορία. Ούτε μεγάλα έργα, ούτε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ούτε νόμοι που άλλαξαν τη ζωή μας στο καλύτερο. Τίποτα. Απλά δεν κυβερνούσε. Το να παρομοιάζεις το Τίποτα με τον Σημίτη είναι τουλάχιστον προκλητικό.

Δείλιασε, λέει, ο Σημίτης, μπροστά σε μεταρρυθμίσεις όπως το Ασφαλιστικό. Το ίδιο έκανε και ο Καραμανλής. Άρα μοιάζουν. Μετά από αυτόν τον απίθανο συλλογισμό, τι να πει κανείς!

Το ένα στο οποίο διαφωνώ με τον Γιάννη Λούλη είναι αυτό. Ότι παρομοιάζει τον μεγάλο μεταρρυθμιστή και εκσυγχρονιστή Σημίτη με τον άφαντο, άσχετο και με μηδαμινή παραγωγή έργου Καραμανλή. Το άλλο είναι ότι δεν κάνει την αυτοκριτική του, δεν αναγνωρίζει τις ευθύνες του για τα χάλια που έχει τώρα η πατρίδα μας. Βοήθησε με το έργο του στο να κερδίσει η Νέα Δημοκρατία τις εκλογές και μάλιστα δύο φορές. Με τον τρόπο αυτό συνέβαλε στη σημερινή κατάσταση της χώρας. Δεν είναι ανάγκη να συμμετέχει κανείς στη διαχείριση της εξουσίας για να έχει ευθύνες. Όταν βοηθάς να βγουν στην κυβέρνηση οι ανεπρόκοποι, τότε έχεις μερίδιο των ευθυνών.

Συγχαρητήρια, για άλλη μια φορά, στην Ελληνική Αστυνομία


Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχει εξελιχθεί σε Υπουργείο - πρότυπο. Από τότε που ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ τη διακυβέρνηση καθημερινά ακούμε για συλλήψεις, εξαρθρώσεις οργανώσεων, προσαγωγές κακοποιών.

Θυμίζω, επειδή έχω καλή μνήμη, πως ο Καραμανλής πριν το 2004 κατηγορούσε τον Σημίτη ότι μας είχε κάνει Αλβανία στον τομέα της αστυνόμευσης και της προστασίας του πολίτη και μόλις ανέλαβε η ΝΔ την εξουσία η εγκληματικότητα ξέφυγε από κάθε έλεγχο και ξεπέρασε κάθε αρνητικό προηγούμενο με επιστέγασμα το κάψιμο του κέντρου της Αθήνας ενώ η αστυνομία κοίταζε από τις οθόνες της τηλεόρασης. Αυτό το μπάχαλο είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να μαζευτεί. Παρόλα αυτά, το ΠΑΣΟΚ, με τον Χρυσοχοΐδη πρώτα και με τον Παπουτσή τώρα έχει κάνει σοβαρή δουλειά. Πάνε οι τρομοκρατικές οργανώσεις που ταλάνισαν τη χώρα, πάνε οι σπείρες στους σταθμούς του ΗΣΑΠ, κλπ κλπ.

Το τελευταίο σημαντικό επίτευγμα της Ελληνικής Αστυνομίας είναι η σύλληψη των κακοποιών με τα Καλάσνικοφ. Από σήμερα κοιμόμαστε πιο ήσυχοι. Ένα μεγάλο μπράβο στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη γιατί πάταξε αυτό το καρκίνωμα, αυτούς τους πωρωμένους κακοποιούς που δεν υπολόγιζαν τίποτα προκειμένου να κάνουν τις ληστείες τους.

Τα άλλα, η εξιχνίαση της μεγάλης ληστείας στο Αεροδρόμιο που έγινε με αστραπιαίες ταχύτητες κλπ, αποτελούν λεπτομέρειες μπροστά σε αυτή τη σημαντική επιτυχία. Όλα αυτά δείχνουν πως όταν γίνεται σοβαρή δουλειά, τα πράγματα αλλάζουν και η χώρα γίνεται καλύτερη. Μακάρι να συνεχίσουν έτσι.

Το μόνο παράπονο που έχω από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, που αποτελεί ουσιαστικά και πολιτική διαφωνία, είναι η θέση τους για ανοχή στα φαινόμενα ανομίας που παρατηρούνται από το ΚΚΕ, τον ΣΥΡΙΖΑ και τις λοιπές δυνάμεις που υπονομεύουν το δημοκρατικό πολίτευμα. Πιστεύω πως δεν είναι σωστό κάποιος να παρανομεί χωρίς να υφίσταται τις κυρώσεις του νόμου. Επομένως όλοι αυτοί οι τζάμπα μάγκες που κάνουν επανάσταση στις πλάτες της κοινωνίας έπρεπε να είχαν αντιμετωπιστεί σαν να είναι ίσοι με τους υπόλοιπους από εμάς απέναντι στον νόμο και όχι σαν να μπορούν να παρανομούν επειδή έτσι τους κάπνισε.

Αλλά αυτή η πολιτική διαφορά δε μειώνει το σημαντικό έργο της Αστυνομίας. Μπράβο τους!

Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2011

Ο Πρωθυπουργός που δεν κυβερνά!;!;!


Καλά, το ότι έχουμε τρελαθεί τελείως είναι δεδομένο. Έχω φτάσει στο σημείο να αμφιβάλλω αν έχει νόημα να σχολιάζω τις φαντασιώσεις ορισμένων. Εσχάτως, λένε, δεν κυβερνά ο Παπανδρέου. Έχει αναθέσει την διακυβέρνηση στον Βενιζέλο.

Ένας Πρωθυπουργός που υποτίθεται έχει αποσυρθεί, ακυρώνει ταξίδι στις ΗΠΑ για να συγκαλέσει κυβερνητική επιτροπή, να συναντηθεί με Ρομπάι και Σαρκοζί, να μεταβεί στο Βερολίνο, να συγκαλέσει Υπουργικό Συμβούλιο, να ξανασυγκαλέσει Υπουργικό Συμβούλιο, να κλείσει τη συμφωνία με τον Εμίρη του Κατάρ και να κάνει αλλεπάλληλες συναντήσεις με ομάδες βουλευτών του ΠΑΣΟΚ από όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Δηλαδή αν δεν είχε αποσυρθεί τι παραπάνω θα έκανε; Διαπραγματεύσεις με τους Αρειανούς;

Πόσο τραγικό είναι όλοι αυτοί που δε λέγανε κουβέντα όταν έκανε χρόνια να συγκληθεί υπουργικό συμβούλιο επί Νέας Δημοκρατίας να λένε ότι ο Παπανδρέου παρέδωσε την εξουσία στον Βενιζέλο;

Λίγο ακόμα και θα αρχίσω να χτυπάω το κεφάλι μου στον τοίχο με τον τρόπο που σκέφτονται πολλοί συμπολίτες μου!

Βυζαντινισμοί...

Κυρίες και κύριοι έρχονται και έχουν άγριες διαθέσεις.

Διάβασα, όσο άντεξα, την εγκύκλιο του Μητροπολίτη Μεσογαίας για την οικονομική κρίση των νοικοκυριών (αλλά όχι για την οικονομική κρίση του κράτους). Ο απίστευτος αυτός τύπος, γνωστός για τις διασυνδέσεις του στην Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει το θράσος να κάνει ευθεία πολιτική παρέμβαση τη στιγμή που το σύστημα εξουσίας με το οποίο... πλέχτηκε, είναι αυτό που μας οδήγησε στην κατάρρευση.

Οι πολιτικές ανησυχίες του Μητροπολίτη ήταν διαφορετικές όταν την κυβέρνηση κατείχαν τα πνευματικά του τέκνα. Τώρα όμως πρέπει να γίνει επανάσταση, όχι γιατί κατέρρευσε το... επανιδρυθέν κράτος, αλλά γιατί μπαίνουν φόροι.

Με τσαντίζουν οι ειρωνείες της ζωής. Επίσημα, ο μητροπολίτης υπηρετεί κάποιον που φέρεται να δήλωσε "απόδοτε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι". Δεν μπορεί να γίνει πιο σαφές. Έφεραν, λέει, στον σαρκωμένο, κατά την Εκκλησία, Θεό, χρήματα της εποχής και εκείνος τους ρώτησε τίνος η φάτσα είναι πάνω. Όταν του είπαν πως στα λεφτά απεικονίζεται ο Καίσαρας, τους είπε να δώσουν στον Καίσαρα αυτά που του ανήκουν. Και όμως, από τότε οι μητροπολίτες του προτιμούν να συσσωρεύουν χρήμα και να υπερασπίζονται αυτά που θεωρητικά ανήκουν στον... Καίσαρα.

Με την πολιτική παρέμβαση του μητροπολίτη επιχειρείται η ανατροπή της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνηση, η επιστροφή των συντηρητικών στην εξουσία, γεγονός που μάλλον θα οδηγήσει σε έξοδο της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ και την τελική καταστροφή της χώρας, με επιστροφή σε... μεσαιωνικές συνθήκες. Αυτή είναι η κατάληξη πάσης φύσεως βυζαντινισμών. Εύχομαι η κοινωνία να μην επιλέξει για άλλη μια φορά το περιθώριο της ιστορίας, όπως έκαναν οι προκάτοχοι του μητροπολίτη το σωτήριο(;) έτος χίλια τετρακόσια πενήντα τρία.

Στη γραμμή Σαμαρά, πιστεύει ο μητροπολίτης πως ο Θεός δε θα μας αφήσει. Αυτός είναι ο επίλογος της εγκυκλίου του. Και όμως, "ο Θεός" μας άφησε για αιώνες όταν κάναμε την λάθος ιστορική επιλογή να προτιμήσουμε τους Οθωμανούς από τους Δυτικούς, την Ανατολή αντί για τη Δύση. Οι μητροπολίτες, όπως και οι εθνικιστές αρχηγοί κομμάτων, δεν απασχολούνται με λεπτομέρειες όπως είναι η ιστορική πραγματικότητα. Βρισκόμενοι στον κόσμο τους, ασχολούνται με μεταφυσικές φαντασιώσεις, στις οποίες εκείνοι είναι οι ήρωες της ιστορίας και όλο το σύμπαν υποκλίνεται στην αφεντιά τους. Για εμάς όμως, τον απλό κόσμο, η ιστορία πρέπει να διδάσκει μαθήματα απαραίτητα για την υπεράσπιση του τρόπου ζωής μας.

Η ανίκανη ελληνική δεξιά υποστηρίζεται από πολυάριθμους παράγοντες σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Η περιθωριοποίηση της χώρας και το πισωγύρισμα σε άλλες εποχές αποτελεί σταθερό στόχο διαφόρων προσώπων. Δεν πρέπει να τους αφήσουμε να το πετύχουν.

OMG θες να πεις πως δεν φταίει για όλα το Δημόσιο;

Σοκ σήμερα με την απαίτηση της Τρόικας για μειώσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Μέχρι τώρα τα μέσα ενημέρωσης κοιμούνταν μακάρια τον ύπνο του δικαίου νομίζοντας πως καθάρισαν ρίχνοντας τα πάντα στους δημοσίους υπαλλήλους. Και ξαφνικά ανακαλύπτουν πως οι ξένοι έχουν διαφορετική άποψη, πως θεωρούν τεράστιο πρόβλημα την έλλειψη ανταγωνιστικότητας που χαρακτηρίζει τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα σε σχέση με άλλους ιδιωτικούς τομείς.

Φυσικά, η μείωση των μισθών είναι η εύκολη λύση για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Και ναι, θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση. Αυτά ας τα χωνέψουμε όσο είναι καιρός για να μην εκπλησσόμαστε σε μερικούς μήνες από αυτά που θα έχουν συμβεί. Η δύσκολη λύση, μια λύση που δεν μπορεί να δοθεί από ένα επιτελείο ξένων ειδικών, είναι η πλήρης αναδιάρθρωση του ιδιωτικού τομέα ώστε να παράγει προϊόντα που είναι ανταγωνιστικά λόγω της ποιότητάς τους και όχι λόγω της τιμής τους.

Δεν φροντίσαμε όσο ήταν καιρός να φτιάξουμε έναν ιδιωτικό τομέα καινοτόμο. Ο ιδιωτικός τομέας στράφηκε στο δημόσιο, κατάντησε "ευρύτατος δημόσιος τομέας". Τώρα λουζόμαστε τις επιπτώσεις των επιλογών μας. Όπως στρώνεις κοιμάσαι, και εμείς, ζαλισμένοι από το πάρτι του χρήματος που έρεε από τα δημόσια ταμεία, κάναμε άσχημο στρώσιμο και ξαφνικά νιώθουμε πόνους τώρα που μας ξυπνάει βίαια η πραγματικότητα.

Το "αλλάζουμε ή βουλιάζουμε" ήταν περισσότερο εύστοχο από όσο φαντάζονταν ορισμένοι. Το ζήτημα τώρα είναι αν είναι πολύ αργά για αλλαγές και αν έχουμε τη δύναμη που απαιτείται για να αλλάξουμε τη χώρα μας πριν ανατραπεί βίαια η εκτέλεση του προϋπολογισμού από αδυναμία πληρωμής εκ μέρους του δημοσίου.

Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2011

Να το πούμε απλά

Νιώθω πως κάποια πράγματα πρέπει να ειπωθούν απλά ώστε να μην βρίσκουμε προφάσεις για αμαρτίες αργότερα. Είναι σχεδόν βέβαιο πως θα έρθουν και άλλα σκληρά μέτρα στην χρονιά που έρχεται. Είναι άγνωστο ποια θα είναι αυτά τα μέτρα. Είναι επίσης άγνωστο αν θα προλάβουν να αποδώσουν ή αν θα πεταχτούμε έξω από την ευρωζώνη στο μεταξύ.

Αυτό όμως που πρέπει να αποφασίσουμε σαν έθνος είναι αν αξίζει τον κόπο να δώσουμε τη μάχη όλη μαζί για να μην χάσουμε τις δόσεις των δανείων και για να τηρήσουμε τις συμφωνίες που κάναμε για τη μείωση του ελλείμματος και του χρέους με τους εταίρους μας. Αυτό πρέπει να το αποφασίσουμε γνωρίζοντας πως οι θυσίες που κάναμε δεν αρκούν και πως χρειάζονται και άλλες θυσίες.

Προσωπικά, δηλώνω πρόθυμος να στηρίξω την προσπάθεια να διασωθεί η χώρα και να αποφύγει την κατάρρευση και είμαι έτοιμος να συνεισφέρω όπως μου ζητηθεί. Έχω αποδεχτεί τον αναγκαίο, για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας, δηλαδή ενός επιπέδου ζωής που μας κατατάσσει στα ανεπτυγμένα κράτη του πλανήτη, χαρακτήρα των μέτρων που πάρθηκαν και με προθυμία κατέβαλα το μερίδιο που μου αναλογεί εκ του νόμου και διατίθεμαι να συνεχίσω να κάνω το ίδιο όσο χρειαστεί.

Πιστεύω πως καθένας από μας πρέπει να κάτσει και να το σκεφτεί σοβαρά και να καταλήξει σε ορισμένα συμπεράσματα για την στάση του και για τις προτεραιότητές του. Είναι ανάγκη να δώσουμε εθνική απάντηση απέναντι στην πρόκληση που αντιμετωπίζουμε, ακριβώς γιατί το πρόβλημα μας απειλεί και μας επηρεάζει όλους.

Κακοήθεια άνευ προηγουμένου

Το τι έχει ακούσει ο Παπανδρέου δε λέγεται. Τέτοια εμπάθεια δεν έχω ξαναδεί να εκφράζεται τόσο ελεύθερα από πολίτες διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων. Τόσες βρισιές για το πρόσωπό του, για την μάνα του, για την αδερφή του, τόσα υπονοούμενα δεν έχουν ακουστεί για άλλον πολιτικό τα τελευταία είκοσι χρόνια. Έχει ανοίξει ένας πελώριος βόθρος στη χώρα μέσα από τις ψυχές πολλών ανθρώπων που με αυτοκαταστροφική μανία κατηγορούν τον άνθρωπο που σηκώνει τον Σταυρό του Μαρτυρίου και καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες να σώσει τη χώρα για ό,τι κακό μπορεί να φανταστεί κανείς.

Τελικά ο εμφύλιος δεν έχει τελειώσει. Απλά έχει αλλάξει μορφή. Το διακύβευμα εξακολουθεί να είναι η Δημοκρατία.

Μακάρι ο Παπανδρέου να αντέξει και να φέρει σε πέρας το δύσκολο έργο που η μοίρα του έδωσε. Όπως και να έχει, τον ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για τις θυσίες που κατέβαλε και καταβάλλει υπέρ της πατρίδος.