Πέθανε ο Χάντιγκτον

Ο Samuel Huntington πέθανε σε ηλικία 81 ετών την Τετάρτη. Ας δούμε όμως κάποια στοιχεία από τη διάσημη πια θεωρία του για τη σύγκρουση μεταξύ των πολιτισμών.

Αυτό που τον απασχόλησε ήταν ο καινούριος κόσμος που πρόβαλε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Αμερικανική ταυτότητα και η θέση της Αμερικής στον σύγχρονο κόσμο. Οι ιδεολογίες, σύμφωνα με τον καθηγητή, δε θα ήταν πια οι αιτίες της σύγκρουσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό που θα ήταν στην καρδιά των συγκρούσεων είναι οι πολιτισμικές καταβολές και οι κουλτούρες των λαών.

Εντελώς σχηματικά χώρισε τον κόσμο σε μερικά "στρατόπεδα". Έχουμε τη Δύση, που περιλαμβάνει κυρίως τη Δυτική Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και ίσως τους Ιουδαίους, την Λατινική Αμερική, το Ισλάμ, την Ορθοδοξία (με κεντρικό παίκτη τη Ρωσία), τους Ινδούς, τους Ιάπωνες, τους Κινέζους, περιλαμβανομένων και του Βιετνάμ και της Κορέας, και ίσως την Αφρική (η οποία έχει αρκετές εσωτερικές διαφοροποιήσεις: πάνω / κάτω από τη Σαχάρα, Μουσουλμανική / μη Μουσουλμανική).

Ναι μεν τα κράτη θα παραμείνουν οι κύριοι παίχτες, αλλά οι συγκρούσεις πια θα συμβαίνουν σε πολιτισμικό επίπεδο. Γι' αυτό ακριβώς είναι άτοπο η Αμερική να προσπαθεί να επιβάλει τις αξίες της, θεωρώντας πως έχουν οικουμενική ισχύ. Όχι μόνο αυτό, αλλά αν προσπαθεί να παγκοσμιοποιήσει τις αξίες της, θα οδηγηθούμε σε αστάθεια. Νομίζω πως η κατάσταση στη Μέση Ανατολή τον επιβεβαιώνει στο σημείο αυτό. Τόσο η δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, όσο και η επιβολή νέου, "δημοκρατικού", καθεστώτος στο Ιράκ οδήγησαν στην απώλεια αναρίθμητων ανθρώπινων ζωών και στην αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Μάλιστα, στο τελευταίο του βιβλίο, προβληματίζεται για τη συνοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, και το ορατό ίσως ενδεχόμενο να συνυπάρχουν δύο λαοί στη χώρα αυτή, με τους λατινοαμερικάνους να δημιουργούν έναν αυτοδύναμο πόλο, μία δεύτερη Αμερική μέσα στην Αμερική, γεγονός που θα απειλεί και αυτή την ενότητα της χώρας.

Σίγουρα μια προοπτική που περιλαμβάνει τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των ανθρώπων αυτού του πλανήτη είναι σημαντική. Και καλό θα είναι η πολιτική που χαράσσεται να έχει ευαισθησία απέναντι στους πολιτισμούς, αλλιώς καταστροφικά αποτελέσματα μπορούν να δημιουργηθούν χωρίς καν να το περιμένουμε. Η αφέλεια της πολιτισμικής υπεροχής (και γι' αυτό της οικουμενικότητας των αξιών τις οποίες οι άλλοι δεν μπορούν παρά να αποδεχτούν με ευχαριστία) της Δύσης απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο είναι πια υπό συζήτηση.